Bivši predsjednik Portugala, socijalista Mario Suareš, preminuo je u 93. godini u Lisabonu. Vlasti Portugala proglasile su od ponedjeljka trodnevnu žalost.
Suareš, koji je smatran ocem demokratije u Portugalu, hospitalizovan je 13. decembra. Poslije kratkotrajnog poboljšanja, stanje bivšeg portugalskog lidera naglo se pogoršalo i 29. decembra je pao u komu.
Suareš koji je četiri decenije bio vodeća ličnost na političkoj sceni Portugala, osnivač je Socijalističke partije i bio je ministar spoljnih poslova, poslanik u Evropskom parlamentu, dva puta predsednik vlade i od 1986. do 1996. godine predsjednik Republike.
Suareš je bio nezaobilazna ličnost portugalske demokratije.
“Nikad sebe nisam smatrao posebnim. Ja sam neko normalan”, rekao je on u intervjuu objavljenom u februaru 2015.
Protivnik diktature
Ušao je jako rano u politiku kao protivnik diktature Antonija de Oliveire Salazara.
Njegova uloga bila je posebno važna poslije Revolucije karanfila 1974. i vojnog udara kojim je okončano 48 godina diktature i 13 godina kolonijalnih ratova. Pobijedio je na prvim slobodnim izborima organizovanim u Portugalu.
Kao advokat koristio je mirna sredstva da se bori protiv režima, koji ga je na kraju izgnao.
Suareš je izabran za prvog premijera poslije državnog udara 1976. i spriječio pokušaje portugalske Komunističke partije da dovede zemlju, članicu NATO-a, pod uticaj Sovjetskog saveza tokom Hladnog rata. Pomogao je u izvođenju zemlje iz diktature do parlamentarne demokratije i članstva u Evropskoj uniji.
Suarešova uloga kao medjunarodnog državnika učvrstila se kroz njegov rad sa Socijalističkom internacionalom. Kao potpredsjednik te organizacije od 1976. vodio je diplomatske misije koje su pomogle u rješavanju sukoba na Bliskom istoku, Latinskoj i Centralnoj Americi.
Prvi civilni predsjednik Portugala
Postao je 1986. prvi civilni predsjednik Portugala poslije 60 godina. Veliku popularnost donijela su mu dva uzastopna petogodišnja mandata.
Kao premijer i ministar inostranih poslova pomogao je da se rehabilituje Portugal na međunarodnoj sceni nakon decenija izolacije pod diktaturom Antonija Salazara 1930-ih. Suarešovo insistiranje da se koriste biračke kutije umjesto oružja za okončanje diktature donijeli su mu poštovanje cijelog sveta.
Bio je aktivan u javnom životu do duboke starosti, i žestoko je branio budžetsku štednju koju je sprovodila prethodna vlada desnog centra izmedju 2011. i 2014, pod pokroviteljstvom Evropske unije i Međunarodnog monetarnog fonda.
Kritika EU
Zalagao se za pristupanje Portugala EU 1986. godine, a 25 godina kasnije osudio je nedostatak solidarnosti velikih evropskih zemalja, koje su po njegovoj ocjeni “zaboravile projekat otaca osnivača” Unije i dozvolile da prevlada rukovođenje “divljim kapitalizmom”.
Nije se ustručavao da se suprotstavi javnom mnjenju, pa je tako branio bivšeg socijalističkog premijera Žozea Sokrateša, koji je bio pod istragom zbog korupcije.
Vidno fizički oronuo prisustvovao je u julu prošle godine ceremoniji koju je u njegovu čast organizovala socijalistička vlada, ali nije govorio.
Posljednji javni nastup bio mu je u septembru prošle godine kada je odavana počast njegovoj supruzi, glumici i filantropu Marji Barozo. Vjenčali su se 1949. i imali dvoje dece, od kojih je jedno i bivši gradonačelnik Lisabona i bivši ministar kulture Žoao Suareš.
U bolnici su ga posjetili brojni političari među kojima i predsednik Portugala Marselu Rebelu di Soza i premijer Antonio Košta, i francuski senator, socijalista Alen Neri.
“Ima ličnosti koje obilježavaju i koje će obilježiti našu demokratiju. Nije potrebno da budemo istog političkog opredjeljenja da uvidimo šta su oni učinili za zemlju”, rekao je konzervativac Rebelu di Soza.
Socijalistički gradonačelnik Lisabona, četrdesettrogodišnji Fernando Medina je poslije posjete rekao da je njegova generacija uvijek živjela u slobodi i da to velikim dijelom duguje Mariju Suarešu.
BHRT – aktuelno.ba
Komentari
Komentara
